Nu de overlevende en volleerde putschisten de messen slijpen over de vraag wie de geschiedenis van De Surinaamse Revolutie moet gaan schrijven, rijst de vraag wat er nog over is van de memen waarmee de samenleving destijds werd geïnfecteerd.

De revoluties van de moderne tijd, te beginnen met de Franse (1789), werden  gekenmerkt door het feit dat een minderheid van de bevolking  zich op onwettige wijze en met geweld meester maakte van de staatsmacht en vervolgens de rest van de samenleving voor langere tijd haar wil oplegde.  Daarbij was sprake van een verschuiving dan wel kentering in de ideeën en principes, die ten grondslag lagen aan het gedrag van mensen in met name de publieke sfeer.

Denk maar aan het bekende drietal vrijheid, gelijkheid en broederschap van de Fransen, dat tijdens en na de revolutie werd ingezet in de afbraak en vernietiging van oude ideeën. Met allerlei middelen, variërend van beïnvloeding door massamedia en onderwijs tot regelrechte dwang en indoctrinatie. In die zin had de revolutie een grote uitwerking  op het denken in de betrokken samenleving en haar culturele evolutie in de breedste zin.

De Britse etholoog Richard Dawkins maakte in 1976 een breed publiek bekend met het begrip meme (in het Engels miem), als aanduiding van bijvoorbeeld de drie genoemde Franse idealen. Meme wordt in algemene zin omschreven als een idee dat zich onder informatiedragers verspreidt ofwel ‘besmettelijk informatiepatroon’.

Dawkins plaatste het op een lijn met het gen, drager van de erfelijke eigenschappen in de celkern, uit de biologie. In die zienswijs is de mens evenzeer het  product van zijn genen als van zijn memen. Vandaar de uitspraak van de Amerikaans filosoof Daniel Dennett, die in de voetsporen trad van Dawkins: “We zijn wat we zijn dankzij onze genen en we zijn wie we zijn dankzij onze memen.”

Terug naar de Surinaamse sergeantencoup met zijn nasleep: of die past in de serie revoluties vanaf de Franse tot de Russische, Indonesische, Chinese, Cubaanse enz. in de afgelopen eeuw, is geen uitgemaakte zaak. Niet voor niets wordt hier in de kring van revolutiegezinden tot op de dag van vandaag betreurd dat ‘het land’ zich niet met geweld heeft losgemaakt van de koloniale bezetter.

Bovendien heeft de periode waarin ze de kans kregen van alles en nog wat overhoop te halen, nog geen drie jaar geduurd. Door de decembermoorden geraakte hun revolutie immers in brede kring in diskrediet en de Binnenlandse Oorlog zorgde voor de genadeklap. De meest concrete meme die herinnert aan de revolutionaire periode is de jaarlijkse vrije dag in februari, die dit jaar door de regering werd omgetoverd in ‘Dag van vernieuwing en bevrijding’. Dat is wat je noemt een mutatie in de culturele evolutie, zoals in het biologisch domein wordt gesproken van de mutatie van genen.

De Surinaamse ‘revolutie’ zou je hoogstens een halfslachtige poging tot kunnen noemen of een revolutie, waarvan de effecten weldra verloren gingen of verkeerden in hun tegendeel. De vraag is dan niet alleen wat wel – al dan niet gemuteerd – overeind gebleven is, maar  ook welke ideeën ervoor in de plaats zijn gekomen. Of is vooral sprake geweest van een herstel en opleving van de ideeën van vóór 1980,  waarvan allerminst vaststaat dat ze ook in deze tijd en in deze wereld het land goed van pas komen?

Laten de – bij voorkeur onafhankelijke – historici die nu hopelijk snel aan de slag gaan, daar ook eens hun tanden in zetten. Een goed beeld van de culturele evolutie in de afgelopen decennia is geen overbodige luxe.