Afgelopen week was sprake van een mijlpaal in de Surinaamse journalistiek. Wellicht had het betrokken ochtendblad de Ware Tijd (dWT), het zelf niet eens in de gaten of is het geen lezer opgevallen. Het blijft, hoe dan ook, een feit dat het blad op 13 juni op de voorpagina van zijn katern Entertainment & Showbizz (E&S) ‘toe-eigenen zwarte cultuur’ als maatschappelijk kwaad heeft geïntroduceerd.
Het was een tweekoloms bericht, overgenomen van NU.nl (een internetkloon van de Nederlandse Telegraaf) met een kleurenfoto uit Time Magazine, over de Amerikaanse zangeres Kate Perry. Die had namelijk haar excuses gemaakt voor het gebruik van ‘elementen uit de zwarte cultuur, zonder te hebben nagedacht over de herkomst’. Als voorbeeld noemde ze de beelden uit 2014, waarop ze te zien was met cornrows (kleine rasta-vlechtjes). “Ik wist niet dat ik daar verkeerd aan deed, tot een vriendin me daarop wees,” bekende ze in een ontmoeting met een activist van de Black Lives Matter-beweging.
De eerste vraag is dan: wat heeft de dienstdoende medewerker van dWT/E&S bewogen om ons juist die dag op dat bericht te trakteren? Was het Kate Perry op zich, die zo beroemd is dat iedereen alles van haar wil weten? Of moest zij als rolmodel op het schild, omdat zij schuld had bekend en beterschap beloofd? Ook al is het – zoals alles in E&S – klakkeloos overgeschreven uit overzeese nieuwsbronnen, het staat er wel en het wordt gelezen.
Het begrip toe-eigenen maakt deel uit van het op een vage rassenleer gebaseerde hokjesdenken, dat in de VS nooit helemaal weg is geweest en dat de laatste jaren weer opgang maakt. En natuurlijk is dat niet aan Suriname voorbijgegaan. Alleen al dankzij gemankeerde Afro-Americans in Nederland zoals Gloria Wekker, Barryl Biekman en Sandew Hira. En dan is de vraag: slaat die manier van denken – een extreme vorm van identiteitspolitiek – hier ook aan?
Geheel los van de door nationalisme ingegeven mythevorming daaromtrent, zal het iedereen duidelijk zijn dat de bevolking van Suriname sinds jaar en dag een smeltkroes is van mensen en culturen. Vrijwel elke familie, zeker in de kustvlakte, geeft daar blijk van. En het woord smelten zegt het al: een langzaam samengaan, tot de samenstellende elementen niet meer van elkaar te onderscheiden zijn. Zelfs in de politiek, waar discriminatie altijd op de loer ligt, is de hardnekkige verzuiling van weleer op zijn retour.
Het ligt voor de hand dat mensen in de sector kunst en amusement hierbij de toon aangeven, want daar zitten bij uitstek de vrije geesten die ruimte scheppen voor zichzelf en voor maatschappelijke vernieuwing. Daar leeft ook meer dan elders het besef dat je ‘cultuur’ niet voor jezelf moet houden, maar kunt en zelfs moet delen met anderen.
Stel je dan eens voor dat je zoiets als jazzmuziek uit elkaar zou moeten halen, om te achterhalen wat waar vandaan komt of thuishoort en welk element belangrijker is of meer waarde heeft dan andere. Om stapelgek van te worden. En je ontkracht daarmee ook nog het resultaat van het fusieproces, dat nu eenmaal meer is dan de som der delen.
Als bepleit wordt dat iedereen terug moet naar zijn eigen hok en niet aan het ‘cultureel bezit’ van anderen mag komen, is dat een miskenning van alle vooruitgang . Geen mens begint van voren af aan, toch? Iedereen die iets van zijn leven wil maken staat op de schouders van anderen, die eerder van alles bedacht en gedaan hebben.
De aanklacht van ‘toe-eigening’ is een schreeuw uit het verleden. Misschien een uitkomst voor burgers met onbedwingbare onderbuikgevoelens, maar allerminst geëigend voor de aanpak van hedendaagse wereldproblemen. De onderdrukking van mensen tot de dood erop volgt of de definitieve uitputting van de planeet Aarde is nu eenmaal onderhevig aan geen enkele kleur.
